Κακοήθεις όγκοι του εγκεφάλου

Σύγχρονη αντιμετώπιση και θεραπεία

Οι χωροκατακτητικές εξεργασίες του εγκεφάλου, με ολοένα και αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης τους στον ανθρώπινο πληθυσμό, αποτελούν μια νοσολογική οντότητα με πολύπλευρη αντιμετώπιση. Διακρίνονται σε 7 κατηγορίες αναλόγως του κυτταρικού πληθυσμού προέλευσης και σε καλοήθεις ή κακοήθεις (Grade I έως Grade IV) αναλόγως της βιολογικής συμπεριφοράς τους. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των χωροκατακτητικών εξεργασιών είναι ότι στην πλειονότητά τους δεν μεθίστανται σε άλλα όργανα εκτός του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Αστροκυττώματα.
Αποτελούν το 20% των νευροεπηθηλιακών όγκων και κύριος αντιπρόσωπος αυτής της κατηγορίας είναι το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα (Grade IV). Συνήθως εκδηλώνονται με προοδευτικά αυξανόμενα νευρολογικά συμπτώματα (68%) όπως κινητική αδυναμία (45%) κεφαλαλγία (54%), εμφάνιση επιληπτικής κρίσης σε ποσοστό 26% και συμπτώματα που θυμίζουν με παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Είναι συνήθως υψηλής κακοήθειας όγκοι (Grade IV) και μπορούν να σχηματισθούν από την εξέλιξη των χαμηλής κακοήθειας (δευτερογενή γλοιοβλάστωμα) ή να είναι εξαρχής υψηλής κακοήθειας (πρωτογενή γλοιοβλάστωμα) που αποτελούν και την πλειονότητα των περιπτώσεων.

Αντιμετωπίζονται κυρίως χειρουργικά και στην συνέχεια με συμπληρωματική θεραπεία όπως χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.

Τα επενδυμώματα προέρχονται από νευροεπηθηλιακά κύτταρα και διακρίνονται σε χαμηλής κακοήθειας εξεργασίες Grade I, II, και σε υψηλής κακοήθειας Grade III. Η αντιμετώπιση είναι διαφορετική αν πρόκειται για χαμηλής ή υψηλής κακοήθειας. Τα χαμηλής κακοήθειας (Grade I, II) αντιμετωπίζονται μόνο χειρουργικά που έχει ως στόχο την πλήρη αφαίρεση τους και δεν χρειάζεται συμπληρωματική θεραπεία. Τα υψηλής κακοήθειας (Grade III) αντιμετωπίζονται πρώτα χειρουργικά και στην συνέχεια με συμπληρωματική θεραπεία όπως χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.

Μεταστατικοί όγκοι. Οι μεταστατικοί όγκοι αποτελούν την πλειονότητα των όγκων εγκεφάλου περίπου 30% και προέρχονται κυρίως από τους πνεύμονες 44%, τον μαστό 10%, τα νεφρά 7%, το πεπτικό 6%, το μελάνωμα 3% και αδιευκρίνιστα σε ποσοστό 10%. Συνήθως εμφανίζονται με πολλαπλές εστίες όταν θα εμφανίσουν νευρολογικά συμπτώματα ή εντοπίζονται ως μονήρη εστία κυρίως στον οπίσθιο κρανιακό βόθρο (παρεγκεφαλίδα). Όταν είναι μονήρης όγκοι, η πλήρης αφαίρεση αποτελεί και την μοναδική θεραπεία. Σε πολλαπλές εντοπίσεις γίνεται αφαίρεση όλων των εστιών (όταν είναι εφικτή) ή με διενέργεια βιοψίας (ανοικτή ή στερεοτακτική) γιατί σε ποσοστό 11% (όταν εμφανίζεται μία εστία εγκεφάλου σε ασθενή με ιστορικό Ca) είναι πιθανόν να μην είναι μετάσταση. Η επιβίωση των ασθενών εξαρτάται από την βιολογική συμπεριφορά της πρωτοπαθούς νόσου και επιτυγχάνεται αύξηση της επιβίωσης μόνο με πλήρη χειρουργική αφαίρεση του όγκου.

Όσον αφορά την χειρουργική θεραπεία των κακόηθων όγκων του εγκεφάλου πρέπει να γίνεται για δύο κυρίως λόγους α) την όσο δυνατόν πλήρη αφαίρεση της εξεργασίας που οδηγεί σε ύφεση των συμπτωμάτων και σε αύξηση του ποσοστού επιβίωσης και β) επιβεβαιώνει την ακτινολογική διάγνωση (δείγμα για βιοψία) και ορίζει το βαθμό κακοήθειας (Grade) της εξεργασίας. Εφόσον έχει οριστεί ο βαθμός κακοήθειας αποφασίζεται αν θα χρειαστεί συμπληρωματική θεραπεία.
Η χειρουργική θεραπεία των κακόηθων όγκων του εγκεφάλου έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας, και έχει γίνει ασφαλής και ταυτόχρονα προσφέρει την πλήρη αφαίρεση της εξεργασίας.

Στην κλινική μας (Νευροχειρουργικό τμήμα «ΙΑΣΩ Θεσσαλίας») είναι πλέον εφικτή η πλήρης αφαίρεση των όγκων χωρίς κανένα νευρολογικό έλλειμμα για τον ασθενή προσφέροντας μεγαλύτερη επιβίωση και καλύτερη ποιότητα ζωής. Με την χρησιμοποίηση της νευροπλοήγησης, της χαρτογράφησης του εγκεφάλου, τα σωματοαισθητικά και κινητικά προκλητά δυναμικά, το νευροχειρουργικό μικροσκόπιο, και την εμπειρία της νευροχειρουργικής ομάδας συνήθως ο ασθενής δεν χρειάζεται παραμονή σε μονάδα εντατικής νοσηλείας αφού επιστρέφει στον θάλαμό του την ίδια ημέρα της χειρουργικής επέμβασης.

Η κινητοποίηση του ασθενούς γίνεται εντός 48ώρου και επιστρέφει στην οικία του περιπατητικός μετά από ολιγοήμερη νοσηλεία (συνήθως 4 ή 5 ημέρες).